یکی از حقیقت‌های زندگی آدمی مرگه. اما تصور از دست دادن عزیزی که مهر او با جان ما آغشته هست انقدر اضطراب بر انگیزه که تا حد ممکن این موضوع رو از ذهن خودمون دور نگه می‌داریم. اما وقتی مرگ با هر بهونه‌ای اتفاق می‌افته چاره‌ای نیست جز روبرو شدن با اون. در فرهنگ‌های مختلف با روش‌های متفاوتی به فرد سوگوار کمک می‌کنن تا بتونن این غم و خشم حاصل از دست دادن عزیزشون رو برون ریزی کنن، که این برون ریزی در مراسم‌های مختلف مثل مراسم تدفین، ختم، (شب سوم، هفت و چهلم) اتفاق می‌افته.
تعریف سوگ
سوگ پاسخ طبیعی، مؤثر و سالم به یک مصیبت و فقدان هست. تجربه از دست دادن یک عزیز، فرد رو با یک بحران شدید عاطفی روبه‌رو می‌کنه. سوگواری پدیده پیچیده و تدریجیه که می‌تونه به هضم تجربه فقدان، در ساختار روانی فرد کمک کنه. هر مانعی که باعث بشه تجربه سوگواری فرد داغدیده طبق روال عادی پیش نره، می‌تونه فرایند سوگواری رو دچار مشکل کنه. در صورت به وجود اومدن چنین شرایطی، فرد عزادار، به صورت غیر معمول و آزار دهنده دچار اندوه شدید و عذاب‌ها و رنج‌های هیجانی بسیار زیاد میشه؛ به طوری که حتی با وجود گذشت مدت‌زمان طولانی از فقدان، قادر به بازگشت به زندگی عادی نیست. در حقیقت، سوگ ابراز نشده فرد رو به اختلالات روحی عمیق دچار می‌کنه.
سوگ ناتمام یا ابراز نشده چیه؟
سوگ ناتمام یعنی فرد فرصت روبه‌رو شدن با حس خود درباره فرد فوت شده رو نداشته، اصولاً در مواقعی که ما با یک مرگ یکباره روبه‌رو هستیم، این مسئله دیده میشه، برای اینکه بر خلاف از دست دادن‌هایی که انتظار اون رو می‌کشیم و فرصت این رو داریم که در فاصله زمانی مشخص آماده فوت فرد باشیم، این فرصت برای خداحافظی و کنار اومدن با احساسات در مرگ‌های غیرمنتظره وجود نداره. باید متوجه باشیم که سوگ ناتمام منجر به بالا رفتن اضطراب میشه و با این مسئله باید در قالب یک اضطراب برخورد شه که البته بی‌توجهی به این موضوع منجر به سرکوب احساسات در افراد بازمانده میشه.
سوگواری در ایام کرونایی
وقتی شرایطی مثل کرونا اتفاق می افته افراد از گردهمایی‌ها محروم می شن ونمی‌تونن مراسم‌های معمول رو بگیرن و این باعث میشه که احساس غریبی و تنها بودن داشته باشن و افراد بازمانده اصولاً در دو زمینه «بیرون آمدن از شوک از دست دادن فرد متوفی» و «تجربه سوگ ناتمام»، دچار مشکل میشن. این درحالی هست که شوک ناشی از «از دست دادن یک فرد» یکی از مراحل روانی طبیعیه که در همه سوگ‌ها تجربه میشه و اگر این شوک برای مدت طولانی یعنی حدوداً بیشتر از یک هفته ادامه داشته باشه، ممکنه موجب اختلال روانی شه، برای اینکه پروسه‌ی سوگواری به صورت طبیعی مراحل خود رو طی نکرده.
نحوه تسلی خاطر دادن (همدلی) در شرایط کرونایی
1. از مراسم تدفین، شاملِ نماز، تشییع میت، دعا برای متوفی و آداب دیگر، هر چند به صورت محدود، فیلم تهیه کنیم. بهتره که حتی با وجود برگزار نشدن مراسم ختم، اعلامیه ترحیم متوفی چاپ بشه و صرفاً برای اطلاع‌رسانی در محل‌های مربوط نصب شه.
2. برگزاری مراسم ختم به صورت مجازی، توسط دوستان و آشنایان، پیگیری احوال بازماندگان به صورت تلفنی و مجازی و کمک گرفتن از مشاوران و روانشناسان به صورت آنلاین یا تلفنی هم می‌تونه تا حد زیادی در بهبود حال بازماندگان مؤثر باشه. کمک و همیاری ما به فرد بازمانده این امکان رو می‌ده که احساساتشون رو به جای سرکوب بیان کنن و بیرون بریزن.
3. یکی از روش‌هایی که می‌تونیم به سادگی در بستر فضای مجازی انجام بدیم، اینه که فرد بازمانده رو تشویق کنیم در خصوص فرد متوفی خاطرات خودش رو مرور کنه، برای اینکار می‌تونیم از عکس‌های فرد متوفی هم استفاده کنیم.
4. گروه‌هایی رو به نام فرد متوفی ایجاد کنیم که متشکل از دوستان و آشنایان باشه و متناسب با اعتقادات هر خانواده دعاها و فیلمها و یا تصاویری به یادبود فرد متوفی در گروه قرار بدیم و کمک کنیم همه افرادی که عضو اون هستن در مورد ناراحتی خود از غم از دست دادن اون عزیز یا خاطراتشون با اون فرد صحبت کنن. در واقع میخوایم به افراد نشون بدیم با اینکه به رعایت کردن فاصله اجتماعی ملزم هستيم ولی هیچ وقت اونهارو در این سوگی که باهاش روبرو هستن تنها نمیذاریم. نباید احساس غربت کنن و باید این اطمینان رو داشته باشن که بعد از بر طرف شدن این مسائل حتماً مراسمی در شأن عزیز متوفی برگزار می‌کنیم.
5. سعی کنیم کار خیری از طرف فرد فوت شده انجام بدیم و برای آرامش افراد داغدیده، اون ها رو هم از کارهای انجام شده مطلع کنیم. باید به هر صورت ممکن، برای گرامیداشت فرد متوفی و برای همدردی با خانواده داغدیده تلاش بشه.
