چرا نباید بذاریم اهمیت محیط زیست بین بحران ها کمرنگ بشه؟

شاید خیلی وقت ها با این ابهام مواجه شده باشیم که در گیر و دار بحران های اجتماعی، اقتصادی و یا بحرانی مثل پاندمی کرونا حفاظت از محیط زیست، مطالبه گری و آگاه سازی نسبت به موضوعات محیط زیستی اولویتی نداره و برای صحبت از محیط زیست باید دل خوش و فکری بدون دغدغه داشته باشیم. اما آیا واقعاً اینطور هست؟ البته که نه واقعیت اینه که رابطه بسیار عمیقی بین محیط زیست و موضوعات اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی وجود داره. این موضوع در دنیا به عنوان پایداری یا Sustainability شناخته میشه، مفهومی که محیط زیست، جامعه و اقتصاد رو سه پایه ی اصلی یک جامعه پایدار، پویا و سالم میدونه.

محیط زیست یکی از پایه های توسعه پایدار در دنیا هست

توسعه پایدار الگویی هست که توسط سازمان ملل در دنیا به عنوان محور و الگوی توسعه تمام کشورها و در قالب سند بین المللی توسعه پایدار معرفی شده. این سند شامل 17 آرمان و 169 هدف خرد هست که تمام موضوعات محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی رو در بر میگیره. نکته ی مهم این هست که 6 آرمان و هدف اصلی این سند مستقیماً به موضوعات محیط زیستی مثل آب، تغییر اقلیم، تنوع زیستی و اکوسیستم ها مرتبط میشه و موضوعات محیط زیستی به طور غیر مستقیم به 11 آرمان دیگه مرتبط میشن. برای مثال حفظ محیط زیست و توجه به معیشت مردم محلی برپایه گردشگری محیط زیستی، یکی از راه های تحقق هدف اول این سند یعنی ریشه کن کردن فقط در تمام اشکال و در همه جا به شمار میره.

تخریب محیط زیست باعث بروز چه بحران هایی میشه؟

تخریب محیط زیست و توجه نداشتن به حفظ محیط زیست به طور مستقیم و غیر مستقیم میتونه باعث بروز پدیده هایی مثل مهاجرت، فقر، نابرابری اجتماعی، مشکلات امنیتی و کاهش کیفیت زندگی مردم در منطقه ای وسیع بشه. اما این اتفاق چطور میفته؟ برای مثال، به عنوان موضوعی که در کشور خودمون با اون مواجه هستیم، میشه به خشک شدن رودخانه ای مثل زاینده رود و یا کارون اشاره کرد. اتفاقی که بیشتر از تغییرات اقلیمی ناشی از مدیریت نادرست و غیر محیط زیستی هست. به زبان ساده، این اتفاق بر معیشت و درآمد مردم وکشاورزان تاثیر میذاره، باعث بیکاری و مهاجرت مردم به نقاط دیگه که وضعیت مناسب تری دارن میشه و روی کیفیت آب و هوا و سلامت جسمی و روانی مردم در اون منطقه تاثیر میگذاره و در سطح کلان میتونه باعث بروز بحران های اجتماعی بشه. مشابه این اتفاق رو میشه در موضوعات محیط زیستی دیگه مثل خشک شدن دریاچه ارومیه، آلودگی های محیط زیستی، از بین رفتن پوشش گیاهی و موارد دیگه دید.

محیط زیست، جامعه و اقتصاد به هم مرتبط هستن و از هم تاثیر میگیرن

در مقابل، وضعیت اقتصادی و اجتماعی هم بر روی محیط زیست تاثیر بسیار زیادی داره، بسیار بیشتر از اونچه که فکر میکنیم، به عنوان مثال در کشوری با سیستم اقتصادی و اجتماعی ناکارآمد دولت ها چوب حراج به منابع طبیعی، معادن و محیط زیست میزنن تا درآمد بیشتری کسب کنن، بودجه آموزش و فرهنگسازی صرف سرپا نگه داشتن اقتصاد میشه و چرخه تولید و مصرف به سمت کالاهای ارزان تر و آلاینده تر میره و فضای اجتماعی رغبتی به فعالیت ها و کنشگری محیط زیستی نشون نمیده.

مثال های بسیاری از تاثیر متقابل محیط زیست بر روی موضوعات اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی وجود داره، تاثیراتی که زنجیروار به هم متصل هستن و میتونن مثبت باشن یا منفی و این بستگی به اولیت های جامعه و حاکمیت داره. واقعیت روشنی که وجود داره اینه که هر کجا حال محیط زیست رو به بهبودی و ترمیم رفت، امید به زندگی بیشتر میشه و این موضوع باعث بالارفتن تاب آوری و توانایی یک جامعه برای حل مشکلات میشه. علاوه بر محیط زیست میتونه یکی از ارکان توسعه و درآمد یک کشور باشه، اتفاقی که در بسیاری از کشورهای دنیا میفته، یعنی با حفظ محیط زیست به توسعه و پیشرفت جامعه و کشور خودشون کمک میکنن. اتفاقی که متاسفانه در کشور ما نمیفته.

نگاه ما به موضوع محیط زیست چجوری باید باشه؟

1- محیط زیست برامون اهمیت داشته باشه

محیط زیست رو دغدغه ای جدا از دغدغه های اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی نبینیم، حفظ منابع طبیعی، آب، خاک، گونه های جانوری و گیاهی همونقدر اهمیت داره که حفظ فرهنگ و تاریخ یک سرزمین اهمیت داره. و واقعیت اینه که هویت ملی، تاریخی و فرهنگی ما از گذشته تا به امروز پیوند زیبایی با محیط زیست و طبیعت داشته و داره.

2- آگاهی و مطالبه گری رو فراموش نکنیم

همراه جریان هایی باشیم که که برای آگاه سازی و مطالبه درست و اصولی حقوق محیط زیست تلاش میکنن؛ نتیجه این همراهی رو در بحران آب سیستان و بلوچستان و خوزستان و یا آتشسوزی جنگل ها دیدیم. مطالبه آگاهانه و درست در موضوعات مختلف توسط جامعه، میتونه باعث تغییر بنیادی در سیاست ها و رفتار دولت ها و مسئولین بشه.

3- سبک زندگی پایدار رو تمرین کنیم

به داشتن سبک زندگی پایدار بیشتر توجه کنیم، سبک زندگی ای که علاوه بر حفظ محیط زیست باعث کاهش هزینه های خانواده و بالارفتن روحیه و کیفیت زندگی ما هم میشه؛ فراموش نکنیم اولین جایی که کودکان و نسل آینده نسبت به محیط زیست و حفظ اون آگاه و حساس میشن در خانواده و خانه هست، پس حفظ محیط زیست رو جزو اصول تربیتی کودکانمون بدونیم. محیط زیست امانتی هست که باید به نسل های آینده واگذار کنیم.

4- به تاثیر کارهای کوچک ایمان داشته باشیم

کارهای کوچیک اگر توسط افراد زیادی انجام بشه، تاثیر بزرگی میذاره. توجه ما به محیط زیست توی زندگی روزمره فارغ از تنش ها و بحران هایی که با اونها روبرو هستیم تاثیر خودش رو میگذاره؛ به تغییر امید داشته باشیم و حفظ محیط زیست برای خودمون و نسلهای آینده رو بخشی از وظیفه و مسئولیت اجتماعی خودمون ببینیم. بخشی از این مسئولیت رو میتونیم توی اپلیکشن تیک نیک که بستری برای ترویج مسئولیت اجتماعی هست تمرین کنیم و اون رو به دوستانمون معرفی کنیم.

نصب اپلیکیشن تیک نیک